HVAC Uygulamaları
Temiz odalar için HVAC (ısıtma, soğutma, havalandırma) sistemleri, temiz oda standartları, hava akış şekilleri, oda basınçlandırma, sıcaklık ve nem gereklilikleri, oda içerisinde kullanılacak özel ekipmanlar, ölçüm cihazları ve kontrol gibi birçok konuda bilgi gerektirir.
Temiz oda HVAC sistemlerini konvansiyonel sistemlerden ayıran nedir?
- Yüksek hava debisi
- Hava akış modeli
- Yüksek verimliliğe sahip filtrasyon
- Oda basınçlandırması
Yüksek hava debisi
Konvansiyonel iklimlendirme sistemleri genellikle saate 2-8 arası hava değişim sayısına sahipken, temiz odalarda bu sayı odanın temizlik sınıfına göre çok daha yüksek sayılara çıkabilir. Düşük temiz oda sınıflarında (ISO 9 – ISO 6) hava değişim sayısını kontrol edilir. Daha hassas temiz odalarda hava değişim sayısı yerine yüzey hızı belirli limitler içerisinde tutulur. Tüm hesaplamalar yapılırken oda içindeki insanlar ve proses kaynaklı partikül miktarı göz önünde bulundurulmalıdır.
Hava akış modeli
Temiz oda tasarımı yapılırken üç farklı hava akış modelinden bahsedilebilir:
Unidirectional (laminer): Hava düz olarak dikey ya da yatay şekilde engellenmemiş bir yolda hareket eder.
Non-unidirectional (türbülanslı): Hava akımı düzensiz, birbirine paralel olmayan bir akış oluşturur.
Mixed (karışık): Hava akımı odanın farklı bölgelerinde laminer, farklı bölgelerinde türbülanslı şekildedir.
Yüksek verimliliğe sahip filtrasyon
Temiz odalarda genellikle 0.3 mikron boyutundaki partikülleri %99.97 verim ile tutabilen HEPA filtreler kullanılır. HEPA yüksek verimli partikül hava (high efficiency particulate air) anlamına gelir. HEPA filtrelerde difüzyon filtrasyon mekanizmasının yanında farklı mekanizmalar da kullanılır. Filtreler klima santrali üzerinde yer alabilse de, oda içerisindeki temizliği sağlamak için çoğunlukla temiz odanın üzerinde bulunan HEPA filtre kutularına monte edilirler.
Oda basınçlandırması
Temiz odalar genellikle bitişik mahallere göre min. 5 Pa pozitif basınca sahip olacak şekilde tasarlanır. Bu odanın içerisine egzoz edilen miktardan daha fazla hava debisi göndererek sağlanır.
Birçok odaya sahip temiz oda sistemlerinde, en hassas oda diğer odalara göre en yüksek basınçta tutulur. Min. 5 Pascal değerinde fark basınç oluşturularak, havanın en yüksek basınca sahip alandan daha düşük basınçlı alanlara hareket etmesiyle, kirleticilerin ortamdan uzaklaştırması amaçlanır.
Eğer üzerinde çalışma yapılan madde tehlikeli sınıfta ise, odanın negatif basınçta tutularak tehlikeli maddenin dışarıya sızmasının engellenmesi istenir. Böyle durumlarda odadan egzoz edilen havanın da filtreden geçirilerek dış ortama atılması gerekebilir.